5 redenen voor een hoge gasprijs

Aardgas en de gasprijs. Een half jaar geleden leek er nog niets aan de hand. Lange tijd schommelde de gasprijs zo rond de €15,- per MWh, maar sinds mei afgelopen jaar is deze flink gestegen tot wel €150,- per MWh begin oktober. Momenteel is hij iets tot bedaren gekomen, maar nog steeds ligt de gasprijs hoog.

Wat is hier aan de hand?

Het simpele antwoord is: veel vraag naar gas en weinig aanbod. Hoe dat precies zit en welke samenloop van omstandigheden voor deze enorme prijsstijging zorgen lees je in dit artikel.

De coronacrisis;
Stop productie Gronings aardgas;
Russisch aardgas is duur;
Wereldwijd meer vraag naar aardgas;
Diverse incidentiele oorzaken.

1) De coronacrisis

Na een mindere periode als gevolg van de coronacrisis veert de economie in korte tijd weer helemaal op waardoor de vraag naar energie en aardgas enorm is gestegen. Nu varieert de vraag naar gas sowieso het hele jaar door. In de zomer verbruiken we weinig gas, in de winter een stuk meer en tijdens een vorstperiode piekt de gasvraag.

De laatste vijf jaar is het gasverbruik gemiddeld gestegen van +/- 1200 PJ in 2015 naar 1330 PJ in 2019. Een petajoule (PJ) staat gelijk aan 10¹⁵ joule.

En toen kwam corona.

Deze wereldwijde pandemie zorgde voor economische krimp. Een groot gedeelte van de wereldbevolking ging thuiswerken, veel sectoren vielen om en fabrieken gingen dicht. Door dit alles daalde de energievraag en werd de productie naar beneden geschroefd.

Nu een groot deel van de bevolking is gevaccineerd en de meeste coronabeperkingen achter ons liggen is de economie explosief gegroeid. Iedereen wil weer van alles waardoor het energieverbruik en de vraag naar gas in korte tijd enorm is gestegen terwijl de gasproductie het nauwelijks kan bijbenen.

2) Stop productie Gronings aardgas

Na de stijging van aardbevingen, de grote onvrede onder zowel Groningers als andere bewoners en de stijgende kosten heeft de Nederlandse regering in 2018 besloten om te stoppen met de gasproductie uit Groningen. Hierdoor zijn we in grote mate afhankelijk van geïmporteerd gas.

Het aardgasveld bij Slochteren is niet alleen het grootste gasveld van Europa maar ook een van de grootste ter wereld.

In de goeie jaren produceerde Nederland 80 miljard kubieke meter aardgas per jaar waarvan meer dan helft afkomstig was uit Groningen. Ter indicatie: zelf hebben we 40 miljard kuub gas per jaar nodig. Momenteel is de Nederlandse aardgasproductie teruggeschroefd naar 15 miljard kuub waarvan een kleine vier miljard kuub afkomstig is uit Groningen.

Nu vraag je je misschien af waarom we de Groningse gaskraan niet tijdelijk open zetten in een noodgeval zoals nu?

Dat ligt gevoelig.

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat gaswinning in Groningen zorgt voor steeds meer en zwaardere aardbevingen, zelfs bij gelijkblijvende productie. Met de omkering van bewijslast bij schades en de grote stijging van schademeldingen stegen de niet-technische kosten bij gaswinning enorm. Daarom is het niet meer rendabel om nu nog grote hoeveelheden gas te produceren. Het hele dossier is inmiddels zo ingewikkeld en gevoelig dat niemand hier zijn handen aan wil branden.

Groningen is een gepasseerd station.

En dat terwijl er nog zo’n vijfhonderd miljard kubieke meter gas in de bodem zit.

3) Russisch aardgas is duur

Omdat we zelf bijna geen aardgas meer produceren zijn we afhankelijk van geïmporteerd gas uit landen zoals Rusland en juist Gazprom heeft momenteel moeite met de productie van gas waardoor de gasprijs stijgt.

Rusland levert gas aan Europa via de Nord Stream 1 pijpleiding en zeer binnenkort ook via Nord Stream 2. Bij die laatste zit nog wat oud zeer. Eind 2019 was de Nord Stream 2 bijna klaar. Met hulp van o.a. het (deels) Nederlandse bedrijf Allseas, dat met een moderne pijpenlegger de leidingen aan elkaar knoopte, was het nog een maand werken voordat de pijpleiding werd opgeleverd. In december 2019 lag er plots een brief van de Amerikaans ambassade op het bureau van Allseas met het verzoek direct te stoppen met hun werkzaamheden aan de Nord Steam 2 pijpleiding als ze ooit nog eens een opdracht van de Amerikaanse Oil & Gas industrie wilde hebben.

Een paar uur later waren alle werkzaamheden gestopt en Allseas was vertrokken.

Uiteindelijk hebben de Russen het zelf afgemaakt maar vanwege hun inefficiënte materiaal is het project pas in september 2021 afgerond.

Daarbovenop heeft de EU de regulering voor een pijpleiding die de EU binnenkomt veranderd ten nadele van Gazprom, en dat terwijl ze al bezig waren met de bouw van Nord Stream 2. Momenteel geeft Gazprom (dat voor meer dan de helft in bezit is van de Russische staat) aan dat ze problemen hebben met de productie van gas.

Boze tongen beweren dat de Russen expres minder gas leveren en daarmee de gasprijs kunstmatig hoog houden.

4) Wereldwijd meer vraag naar aardgas

Groeiende economieën zoals China maar ook landen als Duitsland en Frankrijk schakelen voor hun energieproductie steeds meer over op gas. Hierdoor stijgt de wereldwijde vraag naar aardgas.

Aardgas is veel meer dan alleen een voedingsbron voor cv-ketels en gasfornuizen, het wordt ook gebruikt in stroomcentrales. Door gas te verbranden wordt water verhit tot stoom dat door middel van een gasturbine stroom opwekt. Veel landen zoals Duitsland en Frankrijk zijn gestopt met nucleaire kerncentrales en kolencentrales.

In plaats daarvan gebruiken ze gas.

Milieutechnisch is dat in het geval van kolen goed. Gas is veel ‘schoner’ dan kolen. Bij nucleaire kerncentrales kun je daar vraagtekens bij zetten, aangezien de CO₂-uitstoot bij kerncentrales nihil is. Aan de andere kant zit je wel weer met nucleair afval in de vorm van afgedankte splijtstaven en koelwater.

Ook in de maritieme sector schakelen steeds meer rederijen over op gas als brandstof voor hun schepen. Het aandeel nieuwbouwschepen op LNG (Liquid Natural Gas) in 2021 ligt op 30% van het totaal. Daarnaast is de infrastructuur verbeterd en kun je op steeds meer plekken LNG bunkeren.

5) Incidentele oorzaken

Dan zijn er nog een aantal incidentele oorzaken die zorgen voor een daling van productie en juist een stijging van de gasvraag, zoals onderhoud en tegenvallende wind en zonne-energie opbrengsten.

Tijdens de coronapandemie was het aantal medewerkers op productielocaties beperkt. Vanwege de veiligheid van personeel werden bedrijven gedwongen om onderhoudswerkzaamheden die al jaren op de planning staan uit te stellen. De achterstand werkt door in de hele olie & gassector.

Veel Europese landen waaronder ook Nederland schakelen voor de energieproductie over op een duaal systeem met gas en zon- en windenergie. Als de opbrengst uit die laatste tegenvalt wordt de vraag naar gas automatisch groter, wat de afgelopen periode het geval was.

Conclusie

Al deze factoren bij elkaar zorgen voor de perfect storm waardoor de gasprijs stijgt en momenteel zelfs door het plafond gaat. Maar het kan nog erger. De Nederlandse gasvoorraad voor aankomende winter is nog niet helemaal bijgevuld. Normaalgesproken zijn de gasvraag en gasprijs in de zomer laag en worden er grote hoeveelheden ingekocht en opgeslagen om daarmee piekmomenten in de winterperiode op te vangen. Momenteel is een kleine 60% van de Nederlandse gasvoorraad gevuld. Het is dus hopen op een slappe winter met hoge temperaturen.

Tot slot dan nog dit. Misschien vraag je je af waarom wij als technisch opleider zoveel aandacht geven aan een onderwerp als gasprijzen. Dat heeft met een aantal dingen te maken. Naast onze gas georiënteerde training (CO vakmanschap) heeft de prijsstijging te maken met een belangrijke ontwikkeling, namelijk; de energietransitie. De afhankelijkheid van gas geeft pijnlijk weer dat we zo snel mogelijk moeten overstappen op alternatieve manieren van verwarmen zoals de warmtepomp. Hoe langer de gasprijs hoogt blijft, hoe groter de vraag naar warmtepompen. Vooral in combinatie met zonnepanelen.

En daar zijn geschoolde monteurs voor nodig.

Momenteel zijn we druk bezig met het ontwerpen van een training, speciaal voor warmtepomp en aircomonteurs. De pilot staat begin 2022 op de planning.

In de tussentijd kun je al een F-gassen categorie 1 training of Bootcamp koudetechniek volgen. Voor meer informatie over de warmtepomptraining, hou de site in de gaten of schrijf je in voor de nieuwsbrief.

Voor dit artikel zijn verschillende bronnen geraadpleegd. Waaronder: